Tırnak batması birçok insanın karşılaşabildiği yaygın bir sorundur. Kişinin günlük, iş ve spor yaşamını engelleyecek derecede ağrılı ve rahatsızlık verici olabilmekte, özellikle enfeksiyon durumlarında çorap, yatak çarşafı, kullanılan terlik, havlu gibi eşyaların kirlenmesine ve ev içi hijyen sorunlarına yol açabilmektedir. Tırnak batması sistemik hastalığı olan insanların (şeker hastaları, damar hastalığı ve bağışıklık sistemi zayıf olan hastalar) ayağını, hatta hayatını tehdit edici ve kontrolü çok zor olan enfeksiyonarın başlangıcı olabilmektedir. Tırnak batması tüm ayak parmaklarında olabilir fakat en sık ayak başparmağında oluşur. Tırnak plağı uzarken bir ya da iki taraftan kubbeleşmesi, yumuşak dokunun tırnak plağının üzerine taşması, tırnak plağının komşu deriye doğru büyümesiyle tırnak batması oluşabilir. Tırnak batması başlangıçta ayakkabı giyerken ağrı şeklinde kendini gösterir. Zamanla bütünlüğü bozulmuş deriden giren bakterilerin de yaptığı enfeksiyonla terleme, kızarıklık, akıntı ve kenar dokunun tırnak plağı üstüne taşması ve ilerlemesi şeklinde devam eder. Tırnak kenarındaki doku tırnak plağı üzerine taşıp ilerler ve mevcut durumu daha karmaşık hale getirip kısır bir döngü oluşturur. Tırnaklar normalde tırnak kökünde, deri altında bulunan germinal matriks denilen kısımda oluşup tırnak yatağı üzerinden ilerleyerek parmak ucuna doğru uzar. Bazen tırnağın uç kısımları yan taraflardan deriye batar veya tırnak sadece köşelerde değil, tümüyle tırnak yatağına batık halde gelebilir. Sonuçta batmış, iltihaplanmış ve akıntılı bir tırnak kişinin günlük yaşamını zorlaştırır. Tedavi edilmediğinde ise iltihabi durum daha derin dokulara ilerleyerek ciddi sorunlara neden olabilir.
Tırnak Batması Neden Olur?
Tırnak batmasının birçok nedeni vardır. Bunların içinde en önemlisi yanlış tırnak kesimi ve uygun olmayan ayakkabı kullanımıdır. Ayağın aşırı terlemesi, ayakta ve yumuşak dokularda ödem ve şişme yapan durumlar, şişmanlık, tekrarlayan darbe ve mantar enfeksiyonuna bağlı tırnak deformiteleri batık tırnak için hazırlayıcı faktörlerdir. Batık tırnak oluşumunu engellemek için en iyi yöntem uygun tırnak kesimi, temizlik ve uygun ayakkabı giyimidir. Tırnak batması ve diğer parmak deformiteleri ayakkabı giymeyen ilkel toplumlarda çok nadir görülmektedir. Bu sonuç bize bazı ayak sorunlarının ayakkabı ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Tırnak sorunları açısından derisi sert, dar ve sıkı ayakkabı giyiminden kaçınmak gerekir. Özellikle yüklenmelerin ve nemlenmenin daha fazla olduğu sportif aktiviteler sırasında uygun ayakkabı ve teri emen pamuklu çorap kullanımı önemlidir. Tırnaklar sıfır noktasından kesilmeyip parmak ucu derisinden 1 mm kadar taşacak şekilde uzun kesilmelidir. Tırnak köşeleri yuvarlatılmadan köşeli olarak kesilmelidir. Tırnak batması çocuklarda da görülebilen bir sorundur. Çocuklarda görülen tırnak batması çocuğun doğumdan itibaren tırnağın doğru büyümesini sağlayan tırnak yatağından kaynaklanan bir problemden dolayı oluşur. Erişkinden farklı olarak doğumu takiben ilk tırnak büyümesi ile ortaya çıkar ve çocuğun tüm yaşamı boyunca devam edebilir.
Tırnak Batmasıyla Hangi Tıbbi Branş İlgilenir?
Öncelikle tırnak batmasının ve diğer tırnak sorunlarının tıbbi bir durum olduğu bilinmelidir. Ortopedi, dermatoloji (cildiye) uzmanları ve ayak sağlığı merkezleri tırnak sorunlarını tedavi eder. Cildiye uzmanı tırnağın tıbbi yönüyle, ortopedi uzmanı cerrahi yönüyle, ayak sağlığı merkezleri de temel ayak bakımı ile ayak problemlerini belirli sınırlar içerisinde gidermeyi amaçlar.
Tırnak Batmasına Yaklaşım Nasıldır?
Tırnak batması ya da tırak sorunu olan kişinin yandaş hastalığı mutlaka sorgulanmalıdır. Şeker hastalarında, damar sorunu olan hastalarda ve bağışıklık sistemini baskılayan hastalık ya da ilaç kullanan hastalarda zamansız, yanlış ya da eksik bir müdahale, telafisi mümkün olamayan sonuçlar doğurabilir. Bu tür hastalarda son derece dikkatli olunmalı ve sistematik tedavi yaklaşımı yapılmalıdır. Kişiyi dinledikten ve mevcut hastalık sorgusundan sonra ayrıntılı bir ayak ve tırnak muayenesi yapılır. Ayak ve parmak şekil bozukluğu, tırnak şekil bozukluğu, mantar enfeksiyonu, ayağın aşırı terlemesi ve nem durumu gibi tırnak batmasına zemin hazırlayan faktörler tespit edilir. Batık tırnak muayene edilerek hastalığın evresi ya da derecelendirilmesi yapılır. Bu evrelendirme ya da derecelendirme; tedavi planı, tedavi tipi ve tedavi sürecinde olası sorunlarla karşılaşmayı tahmin etme açısından önemlidir. Evreleme ya da derecelendirme; sorunun süresine, tırnak deformitesinin varlığına, enfeksiyonun varlığına ve varsa enfeksiyonun şiddetine, kenar cildin tırnak plağı üstüne taşmasına, vücut reaksiyon dokusunun var olup olmamasına göre yapılır.
Op. Dr. Ali YILMAZ
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
[liker]